اصول کمک های اولیه و امداد

امدادگر پیش از آنکه هر اقدامی برای مصدوم انجام دهد باید اطمینان حاصل کند که محل حادثه امن است. امدادگر نباید در زمان کمک به دیگران خود را به خطر بیاندازد. این می‌تواند امدادگر رابه امدادخواه و مصدوم تبدیل کند. همواره با دقت به اطراف نگاه کند و بررسی کند که محل برای مصدوم امن باشد.

امدادگر همانطور که به محل حادثه نزدیک می‌شود باید به مسائل زیر فکر کند:

• آیا خطری برای امدادگر وجود دارد؟

در برخی مواقع ممکن است امدادگری که سعی دارد کمک های اولیه را انجام دهد خود آسیب ببیند.

پس باید به جلوی پای خود نگاه کند و مراقب قدم‌هایش باشد. دقت کند کجا می‌رود. از اقدامات جسورانه، خطرناک و شجاعت‌های احمقانه جداً پرهیز کند! به عنوان مثال پریدن وسط یک اتوبان شلوغ و یا وارد شدن به محلی که گازوئیل ریخته، از این گونه موارد است.

• آیا خطری برای مصدوم وجود دارد ؟   

امدادگر نباید فرد مصدوم یا بیمار را حرکت دهد. فقط و فقط زمانی مصدوم حرکت داده شود که محل حادثه امن نباشد و یا حرکت دادن مصدوم برای انجام احیا و کمک‌های اولیه لازم باشد به عنوان مثال : صورت مصدوم رو به زمین است و پاسخ نمی‌دهد و یا مصدوم استفراغ می‌کند. اگر امدادگر مجبور است که مصدوم را از مکان‌های خطرناک مانند آتش‌سوزی یا ساختمانی که فرو ریخته دور کند، یکی از روش های زیر را بکار ببرد.

• آیا افراد دیگری برای کمک در محل حضور دارند؟

از دیگران بخواهد که اتومبیل‌ها را هدایت کنند و با اورژانس 115 تماس بگیرند. اکنون امدادگر می‌تواند اقدامات کمک‌های اولیه را برای مصدوم انجام دهد.

• نزدیکترین تلفن کجا است؟

آیا کسی تلفن همراه دارد؟ از کسی بخواهد تا با اورژانس 115 تماس بگیرد.

• چند نفر مجروح شده‌اند ؟ چگونه این اتفاق افتاده است؟

با دقت به اطراف نگاه کند تا مطمئن شود تمام کسانی که نیاز به کمک دارند را دیده‌ است. سعی کند متوجه شود که چه اتفاقی افتاده است؟

• محل دقیق حادثه کجاست؟

آماده باشد تا آدرس و موقعیت حادثه را بطور دقیق مشخص کند. اگر داخل ساختمان است طبقه و موقعیت دقیق را مشخص نماید.

جعبه کمک های اولیه محتوی وسایلی است که امکان دارد امدادگر در یک فوریت پزشکی به آن‌ها نیاز داشته باشد. امدادگر باید به نکات زیر توجه کند:

• جعبه کمک‌های اولیه باید محکم و ضد آب باشد.
• فرد بداند که جعبه کمک‌های اولیه را کجا قرار می‌دهد.
• هر بار که از محتویات جعبه استفاده شد آن‌ها را برای فوریت‌ بعدی جایگزین کند.
• پس از هر بار استفاده از جعبه کمک‌های اولیه، بررسی کند که برای فوریت‌ بعدی کامل باشد.

فهرست زیر وسایل و ابزاری که در هر جعبه کمک‌های اولیه باید موجود باشد را مشخص کرده است:

داروها
- پماد آنتی‌بیوتیک
- محلول بتادین
- گاز ضدعفونی
- سواپ ضدعفونی
- پماد سوختگی(بدون توصیه پرسنل درمانی از پماد استفاده نکند)

باندها و پوشش‌ها
- چسب زخم
- پنبه استریل
- سواپ با سر پنبه‌ای
- گاز استریل
- باند لوله‌ای کوچک و بزرگ
- باند کشی کوچک و بزرگ
- گیره باند
- چسب ضد آب
- باند سه گوش
- پوشش چشم و محافظ آن

وسایل و موارد دیگر
- محلول شستشوی دست
- چراغ قوه کوچک
- ژل وازلین
- محلول شستشوی چشم استریل
- سنجاق قفلی
- قیچی
- پنس
- دستکش معاینه
- ماسک صورت
- پتوی مخصوص کمک‌های اولیه
- خودکار و کاغذ
- شمع و کبریت
-کیسه‌های سرد و گرم خود فعال شونده(خودکار)
- سوت
- قاشق کوچک
- لیوان یکبار مصرف
- عینک محافظ
- ماسک احیاء
- راهنمای کمک‌های اولیه و تلفن‌های ضروری محلی 

در ایران شماره 115 امدادگر را به مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی محلی متصل می‌کند. دستورالعمل زیر امدادگر را راهنمایی می‌کند که چگونه با اورژانس 115 تماس بگیرد:

• اگر امدادگرتنهاست باید :    

- فریاد بزند و کمک بخواهد و در همین زمان بررسی مصدوم را آغاز کند.

- اگر کسی برای کمک نیامد و اقدام فوری برای مصدوم لازم نیست.

• می‌تواند چند لحظه مصدوم را برای تماس با اورژانس 115 تنها بگذارد.
• اگر جعبه کمک‌های اولیه در دسترس است، آن را نزد مصدوم بیاورد.
• فوراً نزد مصدوم برگردد.

• اگر افراد دیگری برای کمک هستندامدادگر باید :

- نزد مصدوم بماند و اگر اقدامات احیا یا کمک های اولیه را می داند، آماده باشد که آنها را انجام دهد.
- فرد دیگری را برای تماس با اورژانس 115 و آوردن جعبه کمک‌های اولیه بفرستد.

به عنوان یک قانون، باید با 115 تماس بگیرد و کمک بخواهد، هنگامی که :
     -کسی آسیب شدید دیده یا دچار بیماری اورژانسی و مخاطره آمیزی شده است.
     - امدادگر مطمئن نیست که در این فوریت پزشکی باید چه کاری انجام دهد.
امدادگر باید به خاطر داشته باشد: تماس با اورژانس 115 حتی زمانی که احتمال دارد نیازی نباشد بسیار بهتر از آن است که کسی به کمک اورژانس نیاز داشته باشد و با 115 تماس گرفته نشود
     - اگر مصدوم به صدا کردن و تکان دادن عکس العمل نشان نمی‌دهد.
     - بیماری که دچار درد و ناراحتی ناگهانی قفسه سینه شده است.
     - فردی که دچار علایم سکته مغزی شده است.
     - فردی که دچار اختلال تنفس و مشکل در نفس کشیدن شده است.
     - فردی که دچار آسیب و سوختگی شدید شده است.
     - فردی که دچار تشنج شده است.
     - فردی که ناگهان نتواند یکی از اعضاء بدنش را حرکت دهد.
     - فردی که دچار برق گرفتگی شده است.
     - اگر کسی دچار مسمومیت با سم شده است.
     - اگر کسی سعی کرد خودکشی کند.

امدادگر زمانی که با اورژانس 115 تماس می‌گیرد باید آماده باشد که به چند سوال درباره موقعیت اورژانس پاسخ دهد این‌ها برخی از سوالاتی هستند که احتمالاً متصدی اورژانس از امدادگر می‌پرسد :

• محل حادثه کجاست؟ وامدادگر از چه شماره‌ای تماس می‌گیرد؟
• چه موقعیت اورژانسی پیش آمده است؟
• نام امدادگرچیست ؟
• آیا مصدوم هوشیار است؟
• آیا مصدوم تنفس عادی دارد؟
• آیا امدادگر می‌تواند اقدامات احیاء یا کمک‌های اولیه را انجام دهد؟

امدادگر به خاطر داشته باشد: تا زمانی که متصدی از امدادگر نخواسته است تلفن را قطع نکند. برخی از متصدیان اورژانس آموزش دیده اند که امدادگر را برای کمک به مصدوم راهنمایی کند تا بتواند اقدامات احیاء و کمک های اولیه را انجام دهد.

پس از آنکه مطمئن شود که محل حادثه امن است باید بفهمد که علت حادثه چیست تا بتواند به مصدومین کمک کند. ابتدا عوامل تهدید کننده حیات و سپس علل دیگر باید بررسی شود.
مراحلی که در ادامه ذکر شده است به امدادگر کمک می کند تا علت حادثه را بیابد و بتواند به بهترین نحو به مصدومین کمک کند. این مراحل به ترتیب ذکر شده‌اند.

مرحله 1- محل حادثه امن است.
زمانی که امدادگر به محل حادثه نزدیک می‌شود اطمینان حاصل کند که محل امن است. سعی کند با نگاه به اطراف نشانه‌ای که او را به علت حادثه نزدیک می‌کند بیابد.

مرحله 2- آیا مصدوم هوشیار است.
هوشیاری فرد آسیب دیده را بررسی کند. به شانه‌های مصدوم ضربه بزند و با صدای بلند از او بپرسد «حالتان خوب است؟»

• مصدومی که هوشیار باشد به یک نوعی پاسخ امدادگر را می‌دهد. ولی باید به خاطر داشته باشد، مصدومی که اکنون هوشیار است ممکن است تا چند لحظه دیگر هوشیاری خود را از دست بدهد. پس باید مرتباً هوشیاری مصدوم را بررسی کند.
• اگر مصدوم هوشیار است و می‌تواند به سوالات امدادگر پاسخ دهد، به او بگوید که می‌خواهد کمک کند و مشکل را از او بپرسد.
• اگر مصدوم تنها حرکات جزئی می‌کند، به خود می‌پیچد و یا فقط ناله می‌کند؛ باید با اورژانس 115 تماس بگیرد و یا از کسی بخواهد این کار را انجام دهد.
• مصدومی که هوشیار نیست و تحت هیچ شرایطی به تحریکات امدادگر پاسخ نمی دهد. باید فوراً با اورژانس 115 تماس بگیرد و یا از کسی بخواهد این کار را انجام دهد.

مرحله 3- تنفس مصدوم را بررسی کند.    
بررسی کند که آیا مصدوم نفس می‌کشد یا خیر.
اگر مصدوم تنفس عادی ندارد و یا بریده بریده نفس می‌کشد، آن را بدون تنفس اطلاق کند.

مرحله 4- نشانه‌ای از جراحت
به دنبال نشانه های بارز از جراحت مانند خونریزی، شکستگی استخوان، سوختگی و یا گاز گرفتگی باشد.

امدادگر نیازی نیست تصمیم بگیرید آیا مصدوم پس از کمک‌های اولیه نیازی به مراقبت‌های پزشکی دارد یا خیر. امدادگران پیش بیمارستانی اورژانس 115 باید در این مورد تصمیم بگیرند. 

شرایط احساسی و روانی امدادگر
پس از هیجانات یک موقعیت اورژانس، ممکن است امدادگراحساس یاس و افسردگی کند، حتی اگر حادثه به خیر گذشته باشد. به هر حال در این لحظات بحرانی مسئولیت‌ شرعی، انسانی و اخلاقی بسیاری بر عهده امدادگر است. به محض اینکه افراد آموزش دیده مثلاً تیم اورژانس از راه رسیدند، امدادگرکنار می رود؛ پس ممکن است امدادگراحساس کند به او بی‌توجهی شده یا حس بدی پیدا کند، ولی باید اجازه دهد تا آن‌ها به مصدوم کمک کنند. اگر تمام این اقدامات نتیجه ندهد ممکن است احساس گناه به امدادگر دست دهد و خود را سرزنش کند. این احساسات عجیب نیست و ممکن است برای هر امدادگری پیش بیاید. امدادگر می تواند این احساسات را با مشاور، پزشک، پرستار و یا دیگر پرسنل درمانی در میان بگذارد.

دو گام موثر برای نجات زندگی
اگر فرد بالغی ناگهان از هوش برود، هر کسی که در نزدیکی مصدوم است (چه آموزش دیده و چه آموزش ندیده) باید :

• با اورژانس 115 تماس بگیرد.
• وسط قفسه سینه را محکم و سریع فشار دهد(ماساژ قلبی)

مطالعاتی که در شرایط اورژانس واقعی در خانه، محل کار و اماکن عمومی انجام شده، مشخص کرده است که «احیاء فقط با ماساژ قلبی» می تواند به اندازه عملیات احیاء مرسوم موثر باشد. انجام عملیات احیاء برای فرد بالغی که به علت ایست قلبی ناگهانی از هوش رفته است می‌تواند شانس ادامه حیات را دو یا سه برابر کند.
توجه: بطور عادی فرد بالغی دیده نمی شود که ناگهان از هوش برود و به زمین بیفتد.
اگرچنین اتفاقی افتاد:

• با اورژانس 115 تماس گرفته شود .
• محکم و سریع قفسه سینه او ماساژداده شود .