facebook googleplus instagram telegram

انواع لوله های آزمایش


لوله های جمع آوری کننده سرم خون

سرم بخش مایع خون پس از لخته شدن می باشد. در واقع سرم فاقد پروتئین های انعقادی می باشد. لوله های جمع آوری سرم خون قادر به جداسازی موثر سرم از سلول های خونی و فیبرین به کمک سانتریفیوژ می باشند و در نهایت سرم را بدون ورود هر گونه آلودگی در حین آماده سازی برای طیف گسترده ای از تست های معمول شیمیایی ، ایمونولوژی و سرولوژی آماده می کنند.

1-1- لوله های ساده (با درپوش قرمز)
لوله ساده به جمع آوری سرم برای تست های بیوشیمی، ایمونولوژی و سرولوژی کمک می کند. وظیفه اصلی این لوله ها جداسازی سلول های خونی و فیبرین با کمک سانتریفیوژ و به صورت طبیعی می باشد.

1-2-لوله های لخته زا (با درپوش قرمز)
لوله های لخته زا به جمع آوری سرم برای تست های بیوشیمی، ایمونولوژی کمک می کند. دیواره داخلی لوله با مواد لخته زا پوشش داده شده است که موجب لخته زایی پس از جمع آوری خون به داخل لوله می شود. مقدار مناسب ماده لخته زا باعث می شود تا در بهینه ترین زمان لخته زایی صورت بگیرد که این امر از همولیز خون نیز جلوگیری می کند. در نهایت با سانتریفیوژ سرم از سلول های خونی و فیبرین جدا شده وبرای انجام انواع تست ها ی مورد نظر آماده می شود.

 1-3-لوله های لخته زای ژل دار (با درپوش زرد)
این لوله ها به آماده سازی سرم با کیفیت بالا برای تست های بیوشیمی ، ایمونولوژی و سرولوژی کمک می کند. داخل لوله در قسمت انتهایی مقداری ژل وجود دارد که یک ماده خالص است و خواص فیزیکی و شیمیایی بسیار پایداری دارد. ژل یک واسط فیزیکی و شیمیایی پایدار بین سرم و خون است.در حین سانتریفیوژ نیروی وزنی به ژل وارد می شود که باعث کاهش ویسکوزیته ژل و جریان یافتن آن می شود .به دلیل داشتن دانسیته ما بین سلول های خونی و سرم در میان این دو قرار می گیرد. بدین ترتیب در صورت واژگون شدن لوله، خون با سرم مخلوط نمی شود.


لوله های جمع آوری کننده پلاسما

پلاسما بخش مایع خون و فاقد سلول های خونی می باشد.این لوله ها حاوی مواد ضد لخته برای جلوگیری از لخته زایی می باشندو پس از قرارگیری در سانتریفیوژ قادر به جداسازی موثر پلاسما از سلول های خونی می باشند. از انواع این لوله ها می توان به لوله های PT-PTT، هپارین، هپارین ژل دار، گلوکز، EDTA ژل دار اشاره کرد.

 
1-1-لوله های PT-PTT (با درپوش آبی)
لوله های PT-PTT به آماده سازی پلاسما برای تست عملکرد لخته زایی کمک می کند این لوله ها حاوی 3.2% (0.109  مول بر لیتر) سدیم سیترات که یک ماده ضد لخته برگشت پذیر است می باشند بدین ترتیب نسبت سدیم سیترات به خون 1 به 9 خواهد شد که برای تست عملکرد لخته زایی مناسب است. 

1-2- لوله هپارین (با درپوش سبز)
لوله هپارین به آماده سازی پلاسما نه تنها برای تست های بیوشیمی اورژانسی بلکه برای تست های رئولوژی خون نیز کمک می کند.
دیواره داخلی لوله با لیتیم هپارین و سدیم هپارین پوشش داده شده است. لیتیم هپارین و سدیم هپارین از مواد ضدلخته هستند که با فعال کردن آنتی ترومبین باعث لخته زایی می شوند.
لوله هپارین ژل دار هم از انواع لوله ضد لخته می باشد که به آماده سازی پلاسما با کیفیت بالا برای تست های اورژانسی بیوشیمی کمک می کند. در قسمت انتهایی لوله مقداری ژل وجود دارد که سلول های خونی را از پلاسما جدا می کند و کیفیت نتایج نمونه ها را با جلوگیری از ورود هر گونه آلودگی به نمونه بالا می برند در ضمن به دلیل وجود ژل از مخلوط شدن مجدد پلاسما و سلول های خونی نیز جلوگیری می کنند. نمونه های سانتریفیوژ شده تا 72 ساعت در محیط خنک پایدار هستند. 

1-3-لوله گلوکز (با درپوش خاکستری)
ترکیب سدیم فلوراید و ماده ضد لخته به آماده سازی پلاسما خون برای تست گلوکز کمک می کند. سدیم فلوراید یکی از انواع آغاز گر های واکنش تجزیه گلوکز است.
 از مواد ضدلخته دیگر می توان به پتاسیم اکسالات، EDTA و هپارین اشاره کرد. این مواد از لخته زایی و همینطور همولیز خون جلوگیری می کنند.ترکیب این مواد با سدیم فلوراید خون را برای تست گلوکز برای طولانی مدت آماده می کنند.


1-1-لوله EDTA (با درپوش بنفش)
لوله های EDTA برای انجام تست های هماتولوژی به خصوص تست های روتین خونی به کاربرده می شود.EDTA در دیواره داخلی لوله اسپری شده است تا به محض ورود خون با آن مخلوط شودسریع با خون مخلوط شود و از لخته زایی آن جلوگیری کند.EDTA (اتیلن دی آمین تترا استیک اسید) یک ماده آلی ضد لخته می باشد که برای افزایش حلالیت، آن را با کاتیون فلزات ترکیب می کنند.
از انواع آنها می توان به K2EDTA و K3EDTA اشاره کرد که از ضد لخته های توصیه شده توسط شورای بین المللی استاندارد در هماتولوژی می باشد .
این ماده برای جلوگیری از لخته زایی از فاکتور های انعقادی جلوگیری می کند و هیچ تاثیری بر تعداد سلول های خونی ندارد

1-2- لوله ESR (با درپوش مشکی)
لوله ESR برای اندازه گیری نرخ سدیمانتاسیون محلول الکترولیت کاربرد دارد. این لوله ها حاوی 3.8 % تری سدیم سیترات است که یک ضد لخته استاندارد است.این میزان تری سدیم سیترات باعث می شود تا نسبت خون به سدیم سیترات 1 به 4 ثابت بماند که این نسبت برای اندازه گیری نرخ سدیمانتاسیون  برای هر فرد با هر سن و جنسیتی مناسب است


لوله CBC

این لوله، لوله ی معروف CBC می باشد که تقریبا در تمام بیمارستان ها به همین شکل و با درب سبز است.

استثنا:
لوله ی CBC حاوی ماده ضد انعقاد EDTA بوده که به سه نوع K1- K2- K3 رایج است.

اما EDTA (نمکهای تری پتاسیم یا دی سدیم اتیلن دی آمین تترا استیک اسید): ماده ضد انعقاد انتخابی برای شمارش و نیز مطالعه ریخت شناسی سلول های خونی است. و ضد انعقاد انتخابی برای شمارش پلاکت است ؛ چراکه از تجمع پلاکتی جلوگیری می کند.
مقدار EDTA مصرفي بايد متناسب با مقدار خون باشد و اگر EDTA بيشتر از اندازه مصرف گردد گلبولهاي سرخ وسفيد چروكيده و منهدم مي گردند كه اين به علت افزايش غلظت يوني مي باشد. افزايش EDTA بيش از 2 ميلي گرم، روي پلاكتها اثر گذاشته و سبب تورم و پاشيدگي آنها مي شود. كاهش ميزان EDTA باعث ايجاد لخته هاي ريز گرديده كه تاثير قابل توجهي در اندازه گيري پلاكتها مي گذارند.


لوله CBC

حجم نمونه ایی که در لوله ی CBC گرفته میشود تا 2.5 cc در شرایط ایده ال و بالای 1 cc هم بخوبی و جواب قابل اعتمادی به ما خواهد داد.
 پس از ریختن نمونه ی خون داخل این ظرف بایست بمدت 2 دقیقه بصورت ارامی لوله را تکان داد.
 اگر به ازمایشگاه مراجعه نمایید کاملا مشاهده خواهید کرد که قبل اینکه ازمایش cbc انجام شود همکار ازمایشگاه لوله ها رو روی دستگاه غلطک مانندی بمدت دو دقیقه گذاشته تا لوله کاملا چرخید و محتویات یکنواخت گردد.
 باید 2 دقیقه تکان دادن رعایت شود تا از لخته شدن جلوگیری و جواب قابل اعتماد بدست بیاد.


در لوله CBC می توان این ازمایشات رو گرفت:

1. نمونه ی CBC diff شامل: Hb_ Hct_Plt_ MCV_ MC_MCH_MCHC_RWD. cv'RWD.sd WBCRBC
2.ازمایش PBS
3.ازمایش Retic count
4. ازمایشMPV
5. ازمایش BGRH
6. ازمایش HbA1C
7. ازمایش HB الکتروفورز
8.ازمایش G6PD
9.ازمایش Direct coombs


در موارد اورژانسی فقط این ازمایشات را میتوان از لوله ی CBC نیز گرفت

"توجه داشته باشید در شرایط اورژانسی و نیاز به جواب فوری ":

۱- Bill
۲- Cross match
۳- Fbs


لوله ESR

لوله فوق فقط یک ازمایش گرفته میشود و آن هم ESR یا سرعت رسوب گلبول های قرمز می باشد.

Erythrocyte Sedimentation Rate= ESR


تفسیر آزمایش ESR

  • از آزمایش سرعت رسوب گلبول های قرمز یا ESR برای پیگیری درمان:
  • بیماری های التهابی و عفونی ویا تائید حضور بیماری های التهابی استفاده می شود.

  • این آزمایش در آرتریت ناشی از بیماری های روماتیسمی و تب روماتیسمی بالاست.
  • این ‌ESR در اوایل بیماری التهابی لگن و پارگی حاملگی خارج از رحم بالا می رود.

در حالیکه در 24 ساعت اول آپاندیسیت نرمال است.

  • آزمایش ESR درپیگیری درمان استئومایلیت نیز کاربرد دارد.

تستPT_PTT

تست PT یا Prothrombin Time (زمان پروترومبین) و PTT ( Partial ThromboplastinTime) )مدت زمان ایجاد لخته در خون را بررسی می کند.
فرآیند لخته شدن خون در بدن شامل یک سری واکنش های متوالی و پشت سر هم است که در آن فاکتورهای انعقادی پشت سرهم فعال می شوند و باعث لخته شدن خون می شوند. که اگر یکی از این فاکتورها دارای اختلال باشند میزان PT "زیاد" می شود.
 یکی از فاکتورهای این روند، فاکتور پروترومبین است که توسط کبد ساخته می شود و طی فرایند انعقاد به ترومبین تبدیل می شود.
تست PT که گاهی INR نامیده می شود، علاوه بر وجود بیماری های مربوط به انعقاد خون و تشخیص اختلال خونریزی مثل خون دماغ، خونریزی لثه و دوره های قاعدگی، وجود خون در ادرار و مدفوع و ورم مفاصل، برای بررسی چگونگی عملکرد داروهای رقیق کننده خون (ضدانعقادها) برای افرادی که قرار است تحت عمل جراحی قرار گیرند، نیز درخواست می شود.


لوله لخته

  • حجم نمونه خونی که بایست در این لوله بگیرید بستگی به نوع ازمایش و تعداد ان دارد.
  • مثلا برای یک چک قند خون 2 سی سی خون کفایت میکند.
  • حال اگر الکترولیتی مثل سدیم و پتاسیم رو هم بخواهید با آن چک کنید در حد 3 سی سی خون و به همین منوال هر چه تعداد ازمایشات درخواستی بیشتر باشد حجم نمونه باید بیشتر گردد.
  • در کل گاهی بین 2 تا 10 سی سی خون لازم است.
  • هر ازمایشی که در لوله های cbc و ESR و PT_PTT نگنجد را باید در لوله ی لخته گرفت‌.

برای مثال

  • تمام الکترولیتهای موجود (سدیمپتاسیمکلسیم و....)
  • آنزیم های کبدی(Ast_Alt)
  • آنزیم های قلبی ( Ck_troponin_Myoglobin)
  • تست های عملکردی کلیه(Bun_cr)
  • تست های تیرویید(Tshو T3,T4)

۴ لوله از لوله های رایج نمونه گیری رو گفتیم:

  • در لوله ی cbc تقریبا 10 تا 12 نوع ازمایش.
  • در لوله ESR یک مورد ازمایش
  • در لوله Pt_Ptt هم دو مورد ازمایش


مابقی ازمایشات، چه برایتان اشنا باشند یا چه برایتان نباشند و اینکه در 3 حیطه ی بالا قرار نگیرند در لوله ی لخته گرفته میشوند.

نکته ی دیگر اینکه فقط در لوله ی لخته مایع ضد انعقادی وجود ندارد و در بقیه ی لوله ها وجود دارد.


انواع لوله آزمایش

سیتراته: (حاوی ماده ضدانعقاد سدیم سیترات 3/2 %)

غیر سیتراته: (فاقد ماده ضدانعقاد سیترات)

 استثنا: CBC حاوی ماده ضد انعقاد EDTA بوده که به سه نوعK1- K2-K3 رایج است.


لوله های سیتراته

1--  PROTHROMBIN TIME

PARTIAL THROMBOPLASTIN TIME

 مورد استفاده : جلوگیری از لخته شدن خون هنگامی که پلاسما مورد نیاز است.

از این لوله برای تست انعقادخون استفاده میشود.در افرادی که داروی وارفارین مصرف می کنندPT و در افرادی که هپارین مصرف می کنند PTT وبیمارانی که داروی ضد انعقادی مصرف نمی کنند PT PTT بررسی می شود.

میزان خونی که برای این لوله باید گرفته شود توسط خط چین هایی روی لوله مشخص شده است ( 2cc ) رنگ لوله بر حسب سلیقه شرکت سازنده تعیین می گردد که معمولا صورتی يا زرد رنگ است.

حداکثر تا یک دقیقه پس از خون‌گیری بایستی نمونه خون را با سیترات سدیم با واژگون‌کردن (inversion) لوله آزمایش مخلوط کرد. برای مثال برای تهیه 2 سی‌سی خون مقدار0/2 سیترات با 1/8 سی‌سی خون به حجم 2 سی‌سی رسانیده می‌شود.


2-- CELL BLOOD COUNT

شمارش کامل گویچه های خون

Hb, Hct, RBC count, WBC count, platelet MCV, MCH , RDW

MCV : عبارت است از حجم متوسط گلبول‌های قرمز.

RDW : در واقع دامنه پراکندگی حجم RBC ها را به ما نشان می‌دهد.

Mean Cell Hemoglobin : MCH میانگین میزان RBC Hb ها را نشان می‌دهد.

Hb, Hct : میزان هموگلوبین و هماتوکریت

مورد استفاده : جلوگیری از لخته شدن خون

از این لوله در تست های شمارش سلول های خونی(WBC , RBC, پلاکت و...) است. میزان خون مورد نیاز در این لوله 1سی سی است و رنگ ای لوله غالبا سبز می باشد.


3-- ESR سدیمانتاسیون

از این لوله برای آزمایشاتی که ما نیاز به بررسی سرعت ته نشین شدن خون ( گلبول های قرمز ) داریم استفاده می شود.میزان خون مورد نیاز روی لوله مشخص شده (2cc) و رنگ این لوله قرمز یا مشکی است.

لوله های غیر سیتراته

 لوله کلات ( ساده )

CRP = لخته شدن

برای اندازه گیری شیمی خون و املاح (پتاسیم ، سدیم ، قند ، چربی و...) مورد استفاده قرار می گیرد.میزان خون مورد نیاز به نوع آزمایش و Order پزشک بستگی دارد و یک لوله شیشه ای بدون رنگ است.

این لوله‌ها از پلی‌پروپیلن شفاف ساخته شده‌اند، یکبارمصرف می‌باشند و می‌توان از آن‌ها جهت نگهداری و انتقال انواع نمونه‌ها استفاده نمود. این لوله‌ها قابل اتوکلاو کردن و فریز نمودن بوده و در برابر اکثر اسیدها و مواد شیمیایی رایج در آزمایشگاه مقاوم هستند. لوله‌های آزمایش ساده در دو سايز متفاوت و به صورت با درب و بدون درب ارائه می‌شوند. درب این لوله‌ها از نوع فشاری می‌باشد.

میزان خون مورد نیاز در لوله کلات نباید کمتر از 2cc باشد .

نکته: در قدیم برای اندازه گیری کلسیم باید این لوله ACID WASH شود.

نکته: لوله های سیتراته را باید آرام تکان داد.مقدار خون گرفته شده در این لوله ها باید دقیق باشد و بر حسب میزان سیترات موجود در لوله می باشد.اگر خون بیشتر از سیترات باشد خون کلت ( لخته شدن ) می شود واگر کمتر از سیترات باشد خون لایز می شود .

ضد انعقادها

سیترات تری سدیم : جهت بررسی انعقاد خون و عملکرد پلاکتی استفاده می شود. البته امروزه ازبافرسیترات ( سیترات سدم و اسید سیتریک ) استفاده می شود چون PH پلاسما را ثابت نگه می دارد.

EDTA ( نمکهای تری پتاسیم یا دی سدیم اتیلن دی آمین تترا استیک اسید): ماده ضد انعقاد انتخابی برای شمارش و نیز مطالعه ریخت شناسی سلول های خونی است. و ضد انعقاد انتخابی برای شمارش پلاکت است چراكه از تجمع پلاكتي جلوگيري ميكند.

 
98820
8
 
75
دیدگاه ها
علی ضیا :
می خواهم برای آموزش بشتر کوشا باشم
14
 
9

Sahar Bakhtary:
سلام برای prf , جهت افزایش رشد مو و جوانسازی از کدام لوله استفاده شود بهتره ؟ برای prp درپوش زرد با مواد انعقاد مناسبه ولی برای prf بنظرتون لوله ساده استفاده بشه یا لخته ؟
1
 
9