انتقال از دوران کودکی به دوران بزرگسالی یک فرایند همگانی است که به میزان زیادی به فرد، منطقه و فرهنگ وابسته است. شروع این مرحله انتقالی برای دختران، معمولا به عنوان شروع بلوغ محسوب می شود که در سنین مختلفی ظاهر می شود.
بلوغ یک فرایند در جهت رشد و تکامل جنسی، رشد و تکامل شناختی و روحی-روانی در نوجوانان می باشد. بلوغ با تغییرات جسمانی، روانی، شناختی، اجتماعی و اقتصادی همراه است.
نوجوانان در سنین بلوغ کمتر به والدین خود احساس وابستگی می کنند و بیشتر با دوستانشان تماس دارند. آن ها کم کم هویت خود را شکل داده و توانایی های دیگری برای روابط بین فردی در خود ایجاد می کنند. اغلب طی این دوران، جوانان از وابستگی اجتماعی و اقتصادی به سمت استقلال نسبی پیش می روند.
تغییرات جسمی بلوغ در دختران 
این تغییرات به عوامل زیر وابسته است:
- وراثت
- محل جغرافیایی
- تماس با نور
- وضعیت سلامت
- وزن
- تغذیه
- شرایط روانی
بعنوان مثال نوجوانی که در مناطق گرم و کم ارتفاع زندگی می کنند و یا چاق هستند، زودتر بالغ می شود.
تغییرات جسمی به ترتیب زیر در دختران ظاهر می شود
رشد جسمی و قدی
در مدت یکسال رشد قد دو برابر می شود و حدود 6 تا 11 سانتی متر افزایش می یابد.
جوانه زدن نوک پستان ها و رشد آن
به طور متوسط از سن 5/9 سالگی شروع می شود. ابتدا جوانه زدن نوک پستان است که به طور معمول دردناک، حساس و در دو طرف همزمان است. در پایان دوره بلوغ رشد پستان کامل می شود.
پیدایش مو در ناحیه تناسلی و زیر بغل
پیدایش موهای ناحیه تناسلی از 5/10 سالگی شروع می شود. موهای این ناحیه ابتدا با تعداد کمتر ظاهر می شود و سپس با پایان دوره بلوغ تکامل می یابد.
قاعدگی
آخرین مرحله بلوغ قاعدگی است که از 13 سالگی شروع می شود. در پایان دوره بلوغ تغییر فرم بدن و پیدایش هیکل زنانه ایجاد می شود. به طوری که چربی به شکل زنانه در بدن توزیع می شود یعنی لگن پهن و ران ها کلفت تر می شود. رحم، مهبل و اعضای تناسلی نیز به حد کافی رشد می کند.
بلوغ زودرس
گاهی علایم بلوغ و حتی قاعدگی از سن 8 سالگی شروع می شود که به آن بلوغ زودرس می گویند. در صورت بروز چنین مشکلی باید به پزشک مراجعه نمود.
بلوغ دیرس
اگر تا سن 14 سالگی صفات ثانویه جنسی مانند رشد موهای زیر بغل، ناحیه تناسلی و یا رشد پستان ها شروع نشده باشد و یا اینکه تا سن 16 سالگی قاعدگی ایجاد نشود، بلوغ دیرس نامیده می شود که در این صورت نیز باید به پزشک مراجعه نمود.
نکات بهداشتی بلوغ و قاعدگی
فعالیت غدد چربی
بر اثر ترشح هورمون، فعالیت غدد چربی در نوجوانان افزایش یافته و گاهی موجب پیدایش جوش در صورت و دیگر اعضاء بدن شود. این جوش ها نباید دستکاری شود زیرا عفونی شده و پس از بهبودی آثار آن باقی می ماند.
فعالیت زیاد غدد عرق
فعالیت زیاد غدد عرق گاهی موجب بوی بد می شود که در این صورت لازم است به طور مرتب استحمام گرفته شود. همچنین استفاده از خوشبوکننده هایی که حاوی مواد ضد عرق می باشد نیز کمک کننده است.
قاعدگی
- در دوران قاعدگی باید هر 3 تا 4 ساعت نوار بهداشتی تعویض شود.
- برای جلوگیری از بوی نامطبوع باید به محض خیس شدن نوار بهداشتی آن را عوض نمود.
- شستن دست ها قبل و بعد از تعویض نوار بهداشتی ضروری است.
- در صورت استفاده از پارچه بجای نوار بهداشتی باید جنس نخی انتخاب شود، مرتب تعویض گردیده، شسته و در آفتاب خشک و اتو کشیده شود.
- در دوران قاعدگی شستن ناحیه تناسلی و استحمام ضروری است و باعث هیچ نوع بیماری نمی شود.
- به دلیل انقباض رحمی دردهای زیر شکم و دل درد در دوران قاعدگی ایجاد می شود که می توان بمنظور تسکین آن استحمام با آبگرم و یا استفاده از کیسه آبگرم را به مدت 10 تا 15 دقیقه انجام داد. ماساژ کمر نیز در کاهش درد کمک کننده می باشد.
- استفاده از مسکن در صورت درد شدید و طولانی بودن درد در زمان قاعدگی می با نظر پزشک بلامانع است.
- کاهش درد و شادابی با فعالیت فیزیکی و ورزش در دوران قاعدگی کمک کننده است.